Ringkasan Materi Bahasa Jawa

  1. Memahami Geguritan
    1. Isi Geguritan
    2. Nilai Budi pekerti
    3. Kosakata
    4. Aspek:
1)      Wicara → lancar tidaknya, jelas tidaknya
2)      Wirama → tinggi rendah, keras lemahnya suara
3)      Wirasa → Perasaan, Penghayatan
4)      Wiraga → Gerak
  1. Parikan
    1. Terdiri dari : Purwaka (sampiran) dan Isi
    2. Isi dan Wujud
    3. Purwakanthi
1)      Purwakanthi Swara (Vokal / Ucapan diulang)
→ Titi Sari gemi nastiti ngatiati
2)      Purwakanthi Sastra (Konsonan diulang)
→ Kiki ketemu Koko karo Keke
3)      Purwakanti Basa/Lumaksita (Buri dewe dadi ngarep dewe)
→ Dina Minggu
Ngguyang lembu
Mbuang banyu
  1. Cangkriman
    1. Tembung Wancahan (ditugel tugel tembunge)
→ Pak Boletus (Sepak kebo lelene satus)
  1. Irib-iriban / Pepindan (mirib)
→ Sega Sekepel dirubung tinggi (Salak)
  1. Plesetan (diplesetke)
→ Timbangane mbah Warta wuda
  1. Memahami tata krama mlaku
    1. Rambu-Rambu
1)      Rambu Penget (Ngelingake)
Werna dasar kuning list ireng
2)      Rambu Pemenging (larangan)
Warna dasar abang, gambar/tulisan putih
3)      Rambu Pituduh
Werna dasar ijo, tulisan putih
4)      Rambu Prentah
Werna dasar biru/abang, gambar/tulisan putih
5)      Rambu Darurat
Biasane Tulisan sak anane utawa pang-pang
  1. Cerita Wayang 
    1. Pandawa

  1. Punakawan
→ Puna = Ngerti, Kawan = kanca, wong/konco seng ngerti karepotane bendarane
1)      Semar
Bathara Ismaya ingkang tumurun ing donya
Swantenipun alus, sareh/sabar boten kesesa wicaranipun
Wataipun sabar lan wicaksana
2)      Gareng
Swantenipun alit, remen gojegan, asring srembana nanging tetep titis ing wicara
Wataikipun setya lan remen tetulung
3)      Petruk
Adhinipun Gareng
Swantenipun kemrecek lan remen gojegan
Petruk=patrap, tegese pinter mapanake dhiri
Watakipun sae, remen dhateng kautamen
4)      Bagong
Swantenipun radi ageng, alon, pinter damel lelucon, radi ngeyelan
Kadhang kala grusa-grusu kirang petung nanging jujur
Mripatipun amba, tutukipun ndower

  1. Nulis Jawa

  1. Cerkak
    1. Unsur Intrinsik
1)      Tema
2)      Tokoh
Antagonis → watak ala
Protagonis → watak becik
Tritagonis → tengah tengah
3)      Latar/Setting
Latar Papan
Latar wektu
Latar kahanan
4)      Alur/Plot
Alur maju
Alur mundur
Alur campuran
  1. Sudut Pandang
1)      Wong kapisan
Pelaku Utama
Pelaku Sampingan
2)      Wong ketelu
Serba Tahu
Terbatas
  1. Gaya Bahasa
1)      Paralelisme
→ mbaleni tembung ana ing sawijining ukara
Tuladha: Tumindak becik aja nganti diandheg, apamaneh nganti dialang-alangi ngrembakane
2)      Antitetis
→ kosok balen
Tuladha: Sugih mlarat, enom tuwa, gedhe cilik, kabeh pada ing lapangan
3)      Epizeuksis
→ mbaleni tembung kang dianggep penting
Tuladha: awake dhewe kudu mikir, mikir, mikir lan mikir kanthi tenanan
4)      Anafora
→ ngambali tembung ana ing saben larik
Tuladha: Apa kowe arep mulih, apa kowe arep turu kene, apa kowe arep lunga, aku ora nggagas
5)      Metafora
Tuladha: Sikil meja, buntut masalah, rembug tuwa
6)      Alegori
→ Pralambang kanggo pendhidikan
Tuladha: Kancil lan Baya, Kura-kura lan terwelu
7)      Personifikasi
→ Barang  mati kaya manungsa
Tuladha: Gunung kuwi katon njenggureng kaya kaya ngampet kanepson
8)      Perumpamaan
Tuladha: Kaya macan luwe, kaya kapuk diwusoni, kaya Baladewa ilang gapite
9)      Asindeton
→ Tembung meh pada, digandheng tanpa tembung panggandheng
Negara butuh wong lanang sing teteg, tangguh, tatang, ngadepi perkara
10)  Polisindeton
→ Tembung meh pada, digandheng tembung panggandheng
Ing ngendi bisa ditemoni wong lanang sing satriya lan prawira tur tanggung jawab?
11)  Eufimisme
→ Nggunakake tembung kang alus
Ngatos-atos mas lare menika radi cilik aten
  1. Nilai budi pekerti
  2. Tembang macapat
Guru Gatra → cacahe gatra (larik) ing setunggal pada (bait)
Guru Wilangan → cacahe wanda (sukukata) ing setunggal gatra (larik)
Gulu Lagu → tibaning swara ing pungkasane gatra (larik)
Isi Tembang
Kosakata
  1. Sinom
Guru Gatra : 9
Guru Wilangan : 8,8,8,8,7,8,7,8,12
Guru lagu : a,i,a,i,i,u,a,i,a
Watak prasaja, sengsem lan ngandut pitutur
  1. Dandhang Gula
Guru Gatra : 10
Guru Wilangan : 10,10,8,7,9,7,6,8,12,7
Guru Lagu : i,a,e,u,i,a,u,a,i,a
Watak luwes, gembira, endah
  1. Pangkur
Guru Gatra : 8
Guru Wilangan : 8,11,8,7,12,8,8
Guru Lagu : a,i,u,a,u,a,i
  1. Sesorah lan Pranata Cara
    1. Sesorah
1)      Salam Pambuka → Salam & Pakurmatan
2)      Pamuja → Puji Syukur
3)      Isi → Latar Belakang, Isi & Kesimpulan
4)      Pangajab → Pangarep-arep
5)      Panutup
  1. Pranata Cara
1)      Salam Pambuka
2)      Pamuji → Pakurmatan & Puji Syukur
3)      Maosaken Rantamaning Adicara
a)      Pambuka
b)      Atur Pangandikan /atur sabda
Ketua Panitia (Pangarsa Pepanggihan)
Pejabat Pemerintah (Pamong Praja)
c)      Acara Inti
Sabda Tama (Pembicara)
d)     Lain-lain → Manca Warna utawa Puspa Warna
e)      Panutup



 https://gistabawana.wordpress.com/2013/05/10/ringkasan-materi-bahasa-jawa/
Previous
Next Post »
Thanks for your comment